Akdeniz bölgesinde bulunan Osmaniye, bulunduğu coğrafi şartlar itibarıyla zengin bir mutfak kültürüne sahiptir. Çukurova’nın bereketli tarım alanlarından yetişen taze ürünler nedeniyle Osmaniye mutfağının bulgurla yapılan yemekleri meşhurdur.

Türkiye’nin her şehrinde olduğu gibi Osmaniye mutfağı’da kendine has yöresel lezzetleri bulunmaktadır. Sebze yemeklerinden, et yemeklerine, yeşilliklerden salata çeşitlerinden ( gavurdağ salatası, ezme salata, çoban salata, soğan salatası, mevsim salata gibi…), tatlılarına kadar Osmaniye, kendini diğer şehirlerden ayırmaktadır.

Türk mutfağı ve Akdeniz mutfağının birçok özelliğini içinde barındıran Osmaniye mutfağında lezzetlerinde et önemli bir yere sahiptir. Kebabın her çeşidi ve etli yemeklerin çoğuna lokantalarında da sıkça rastlanır. Kebabın yanında özellikle şalgam suyu tüketilir.

Osmaniye’nin yöre mutfağının önde gelen lezzetleri; Etli kömbe (ıspanaklı ve çökelekli çeşitleri vardır). Zorkun tava zorkun pidesi eşliğinde tüketilir. Tavuk doldurma ve nohutlu dövme pilavı, kaburga dolması, lahana sarması, yaprak sarması, dolmalar(patlıcan, biber, kabak, domates…), kabak çiçeği dolması, sıkma, bazlama, kete ( ısırgan otlu, çökelekli, ıspanaklı, peynirli), Ekşili kömeç (ebegümeci), süllüm (ebegümeci, ıspanak, nar ekşisi, pul biber, zeytinyağı gibi malzemelerle yapılır. Söğürme, teleme (keçi sütü ve incir kozalağı ile yapılır. Sıcak bazlama ile tüketilir). Mahluta çorbası, tirşik, çakıldaklı çorba, pirpirim çorbası, pirpirim cacığı ‘dır. İçeceklerden bazıları; şalgam suyu, yayık ayranı, böğürtlen şurubu, meyan kökü şerbeti, gül şerbeti, kızılcık şurubu ve limonatadır.

Daha önce bahsettiğimiz gibi yöresel yemeklerin çoğu bulgur ile yapılır. İçli köfte, mercimek köftesi, kısır, sarmaiçi, bulgur pilavı, çiccice (domatesli pilav), mercimekli bulgur pilavı, batırık gibi…

Mutfağın sık sık kullanılan baharatları ise; Nar ekşisi, sumak ekşisi, teurunç ekşisi, pul biber, karabiber, kimyon, kekik, tarçın vs…dir.

Adana, Hatay ve Gaziantep mutfağından izler taşıyan Osmaniye mutfağında özellikle bayramlarda yoğurtlu kömbe ve bayram kömbesi denilen pasta çeşitleri yapılır. Aynı zamanda Osmaniye fıstıklı burma tatlısı, Osmaniye simidi, Bal kabağı tatlısı, Asida tatlısı, karakuş tatlısı, halka tatlı, yağlı ballı, yoğurt tatlısı, Osmaniye fıstıklı irmik tatlısı, bici bici, incir tatlısı, elmalı tatlı, kadayıf tatlısıdır.

Hatay, tarihi ile olduğu gibi, yemekleri ile de ün sahibi bir Doğu Akdeniz ilidir. Kentin köklü geçmişi, çeşitli kültürlerin birbiriyle kaynaşması, ortaya son derece zengin bir mutfak çıkarmıştır. Hatay lezzetleri, Türk mutfağı, Arap mutfağı, Yörük mutfağından harmanlanarak, Orta Doğu ve Akdeniz kesişimin de bir araya gelmiş ve asırlar boyu bir arada yaşayan insanlar tarafından mutfağı geliştirilmiştir. Çukurova’nın verimli topraklarının katkısıyla hem bitkisel hem de hayvancılık yönüyle zenginleşmiş, tazeliği, doğallığı ve asırlık kültürü ile bir ziyafet sofrasıdır adeta.

Hatay mutfağı tatlıları, ekşileri, etleri, hamurları, sarmaları, dolmaları, reçelleri, ekmekleri, peynirleri, çorbaları, soğuk ve sıcak yemekleri ile zengin çeşitliliği ile hatırı sayılır bir mutfaktır. Kağıt kebabı, oruk, dövme (aşşur), semirsek, tepsi kebabı, humus, zahter salatası, künefe, peynirli irmik tatlısı, kabak tatlısıi cevizli biber, küflü çökelek salatası, turplu tarator, patlıcanlı yoğurtlama, sarmaiçi, yumurta öccesi Hatay adıyla özdeşleşmiş yemeklerden bazılarıdır. Hatay mutfağında 2000 yıllık, 1500 yıllık, 1000 yıllık, 800 yıllık, 500 yıllık, 200 yıllık, 100 yıllık yemekler mevcut olduğu gibi yemeklerin orjinaliteleri ağız tadına ve kullanılan malzemeye uygun tarifleri değiştirilmeden günümüzde yapılmaktadır. Örneğin; böbrek dolması 3.yy, ıspanak 11.yy, tüffahiye 13.yy, pazı yoğurtlama 15.yy, asma, kabak bastı 16yy gibi…

Hatay mutfağında kebabların, aş ve pilavların, sulu yemeklerin önemli bir yer tuttuğu yöre mutfağında yemeklerin lezzetini özel baharatlar, acılar ve ekşiler vermektedir. Sofralarda toprağın ve iklimin etkisiyle, çiğ sebzeler ve otlar sofralarda yerini alır. Zeytinyağı ve tereyağı yemeklerde kullanılan yağların başında gelir. Bunun yanında kuyruk yağı ve iç yağ da yemeklerde kullanıldığı gibi bunların karışımları da kullanılmaktadır. Yöre mutfağının zenginliğinde kasapların, fırıncıların çok önemli bir yeri vardır. Birçok yiyeceğin ham maddesi kasaplar tarafından hazırlanır, yakında olan fırına verilir.

Hatay mutfağı’nın çoğu yiyecekleri komşu illerle değil, Halep’ten İç Anadolu’ya kadar genişleyen bir bölge ile de ortak yönleri vardır. Özellikle benzer yöntemlerle üretilen yemek ve ekmek türleri bölge illerin ortak yönlerini oluşturur. Hatay mutfağı genel olarak ele alındığında Hatay yemeklerinin malzeme, yöntem ve lezzet bakımından diğer yörelerin yemeklerinden büyük ölçüde farklıdır. Hatay mutfağının ürünü olan bazı yiyecekle maddeleri ile yapılan yemek türlerine komşu illerde rastlanmaz.

Hatay mutfağının diğer mutfaklardan ayırt edici özelliklerinden biri de kullanılan çeşitli baharatlardır. Kimyon, karabiber, nane, sumak, pul biber, tarçın, karanfil, çörek otu, rezene (şumra), kişniş (küzbara), zahter (kekik), reyhan (habak) gibi birçok baskın tatlı ve kokulu baharatlar kullanılmaktadır. Bu baharatlar arasında yer alan zahter Hatay mutfağında diğer mutfaklardan biraz daha farklı kullanılmaktadır. İlkbahar mevsiminde toplanan taze zahterle salatalar yapılır ve kuru zahterle bazı yemeklerde, çökelek salatasında kullanılmaktadır. Ayrıca zeytinyağı ile kahvaltılarda da tüketilir.

Zeytinyağı ve nar ekşisi Hatay mutfağında bol miktarda kullanılır. Bunların beraberinde kurutulmuş baş biber de yoğun olarak kullanılır. Kamalak biber olarak adlandırılan bu biber Hatay mutfağına acı özelliğini kazandırmaktadır. Kamalak biberi hem taze olarak yemeklerin yanında tüketilir hem de kurusunun tüketimi oldukça yaygındır. Hatay mutfağı kurutulmuş sebze ve meyve bakımından da zengindir. Kurutulan sebze ve meyveler; bamya, patlıcan, kabak, domates, buğday, bulgur, börülce, bakla, incir, üzüm, dut, elma gibi yazın ve kışın kurutulmuş ya da taze kullanılan eşsiz bir mutfaktır. Aynı zamanda yoğurdu pişirip, tuzlayıp kuruturlar. Adına da ‘’Tuzlu yoğurt’’ denilmiştir. Hatay mutfağında et kurutma yoktur. Buna karşılık kavurma vardır. Çökeleğin kurtulmuş adı ise Sürk’tür. Az kurtulan çökeleğin hemen tüketilmesi gerekir. Dış kabuğu iyice kurumuş, ancak içi taze kalan ve küflendirme süresi kısa olan bir çökelek türü ise firik sürk’tür. Diğer kurutma işleminde ise içi ve dışı aynı oranda kurutulan, sonra da küflendirilmeye bırakılan çökelek türüdür.

Hatay mutfağında ciğer kebabı genellikle kış aylarında arana bir sabah kahvaltısıdır. Ancak bu kahvaltı çeşidi, esnafın yoğun olduğu bölgelerde görülmektedir. Sokak satıcılarının sattığı diğer yiyecek olan Bezirgan kebabı, taze soğanın çıkmasıyla beraber, genellikle haşlanmış yumurta ve taze soğandan oluşan bir dürüm şeklidir. Şam tatlısı, züngül, yazın haytalı (bici bici), şerbetçiler (meyan kökünden), cevizli (ceviz içi şeker karışımı), sakızlı (şekerin soğuk su banyosunda yumuşatılarak üzerine susam serpilip satılan bir tür şeker), elma şekeri, dondurmacılar, simitçiler, sarı bülbül (haşlanmış nohut) Hatay’ın sokak yiyecekleridir.

Mersin, Çukurova’nın verimli topraklarına konumlanmış, sırtının Toros dağlarına yaslamış, Akdeniz ile harmanlanmış, kültürel çeşitliliği mutfağına yansıtabilmiş Doğu Akdeniz illerimiz arasındadır. Denizden dağlara doğru çıkdıkça, Mersin yemeklerine tüm bu coğrafyanın etkisi yansımış. Doğanın ve kültürün zenginliği Akdeniz’in verdiği balık ve diğer deniz ürünleri ile ovadan dağlara doğru değişken bir iklimin çeşitlenen tarım ürünlerine sahiptir. Deniz ürünleri ve Akdeniz yemeklerinin ağırlıkla olduğu Mersin mutfağı o kadar zengin ki, aynı zamanda hem Akdenizli ve Güney Doğulu, Arap mutfağı olabiliyor. Çeşit çeşit baharatlar, diğer taraftan ekşili yemekler ve bol acılı lezzetler geniş yer tutmaktadır.

  Mersin ve çevresindeki yerleşimin tümünde yerel mutfağın ürünleri bulunabiliyor. Kebap çeşitleri mutfağın esasını oluşturuyor. Kebap çeşitlerinden bazıları sabah kahvaltısı ya da ara zamanda atıştırmalık olarak da yeniliyor. Arap mutfağının hediyesi olan tantuni bir zamanların yoksul yemeği, kasaptan alınan kıyma artıklarının, bir tencerede soğan ve domates ile birlikte kavrulup lavaş ekmeğine dürüm yapıldığı yemekti. Bu yemek en yaygın olan kebabçıların yanında neredeyse her sokak başında bulunan ‘’tantuni küçük parçalara ayrılmış kıyma, kuşbaşı veya biftekten yapılıyor. Çukurova ve Güney Doğu’nun ortak özelliklerini gösteren özel fırında veya kızartılarak yapılan içli köfte Mersin’de haşlanarak yapılıyor ve daha hafif oluyor. Deniz ürünleri ise Jumbo denilen iri karidesler, Doğu Akdeniz’in en beğenilen lagos balığı, çipura, kalamar, akya, eşkina, ahtapot, subye başka yerlerde bulunamayacak özel lezzetler.

Yörüklerde sabahları yufkadan daha küçük ve daha kalın biçimde bazlama yapılır. İçine çökelek peynir, kavurma, soğan, taze biber, domates gibi yiyecekler koyarak ‘’çomaç’’ ederler ve buna ‘’sıkma’’da denir. Et yemekleri çoğu zaman öğle yemeklerinde yenir.

Yiyecekler Mersin yöresinin kendine özgü, lezzetli yemekleri de vardır. Yemeklerde buğday önem taşır, et ve sebze yemekleri de çok çeşitli aynı zamanda lezzetlidir. Sebze yemeği olarak ekili sebzelerin yanı sıra kırda kendiliğinden yetişen sebzelerde tercih edilir. Mersin mutfağının temel özelliği bol baharatlı yemekleri ve yemek üstüne yenilen tatlıdır.

Buğday ve buğdaya dayalı yiyecekler her ailenin mutfağında eksik olmaz. Özellikle bulgurun mutfaklarda yaygın olarak benimsenmesi eskiden beri süregelen bir ananenin devamıdır. Çukurova’ya ilk yerleşmelerin, büyük çoğunluğunun göçebe olduğundan dolayı bulgura verilen önem büyüktür.  Bulgura dayalı yiyeceklerden bazıları ise Analı-Kızlı, Kısır, Batırık, Öğcel, Sini Köftesi, Fellah Köftesi, Lepe (Lapa), Yumurtalı Köfte, Susamlı Köfte, Etli Dövme Pilavı, Keşkek, Gavırga, Kapana, Humus, Topalak Çorbası, Yüzük Çorbası, Tatar Çorbası gibi çeşitlemelerdir. Mersin’de et ve sebze yemekleri beslenmede önemli bir yer tutar. Davar, koyun, deve, sığır ve balık gibi hayvanların eti daha çok tüketilir. Et yemekleri çoğu zaman öğle yemeklerinde yeniliyor. Sebze yemekleri akşam daha çok yenilir. Pancar yaprağı, Hardal otu, Semizotu, Ebegümeci, Kuzukulağı, Kuş teresi, Küncü güzeli, Akkulak, Bahar otu, tatlı ot ve ısırgan otu başlıca tüketilen sebzelerdir. Bu sebzelerden en çok börek yapılmaktadır. Semizotu, Baharat otu, Kıvrışık, Kavarak, Küncü güzeli ve Lahanadan da salata yapılmaktadır. Diğer bazı sebze yemekleri ise Susamlı Turp Otu Yemeği, Dolmalar ( patlıcan, domates, kabak ve dolmalık biber), sarmalar ve babagannuş’tur. İçeceklerin popüler olanları ise şalgam suyu, yazın meyan şerbeti ve yemeklerden sonra içilen Tarsusi kahvedir. Tarsusi bildiğimiz Türk kahvesi ama özelliği çay bardağında sunulmasıdır

Tatlılar içinde Mersinle özdeşen, Arap mutfağından gelen lezzet havuç, ceviz ve Hindistan şekerinin oluşturduğu cezerye ve köpüklü kremasıyla kerebiç tatlısı Mersinle bütünleşmiş tatlılardır. Kadayıf’ın salamura yapılmamış taze peynirli olan künefesi de çok ün almış bir tatlıdır. Anamur’un kendine özgü tatlısı, çıtır çıtır susamların tahinle birleştiği samsa, incir reçelini andıran heleş ise en meşhurları arasında yerini alır.

Akdeniz bölgesi özellikleri içerisinde yer alan Adana, Antalya, Burdur, Isparta, Osmaniye, Mersin, Hatay ve Kahramanmaraş mutfaklarıdır.

Batı Akdeniz’de yer alan Isparta, Burdur ve Antalya illerinde İç Anadolu mutfak kültürünün tahıl ve hamur işleri ağırlıklı etkileri görülmektedir. Bu bölgede özellikle Türk mutfağında yaygın olan tarhana, yoğurt gibi ürünlerin yöre halkı sofralarında oldukça yaygındır.

Batı Akdeniz şehirlerine ait mutfak kültürü incelendiğinde ise balık kültürünün hakim olduğu Antalya’da balık ile birlikte yenilen salata ve piyazlar öne çıkmaktadır. Antalya piyazı bunlar arasında öne çıkan lezzet olarak karşımıza çıkmaktadır.

Batı Akdeniz şehri Burdur ise Burdur şiş, köfte ve Burdur cevizi ezmesi ile tanınmaktadır.

Diğer Batı Akdeniz şehri olan Isparta’da köfte çeşitleri ve sakatat yemekleri ile birlikte göl balıkları mutfak kültüründe önemli bir yer almaktadır.

Doğu Akdeniz’de yer alan Mersin, Adana, Osmaniye, Hatay ve Kahramanmaraş illeri ise Güney Doğu Anadolu mutfak kültürü ve Arap mutfak kültürünün etli ve yağlı yemeklerinin daha ağırlıklı olduğu bilinmektedir. Kebap çeşitlerinin yoğunlukla olduğu yörede sebze ve meyveden yapılan kebap çeşitleri bulunmaktadır.

Akdeniz bölgesi mutfak kültürü et alışkanlıkları ve tercihleri yönünden incelendiğinde, kebap ve pidelerin özellikle Doğu Akdeniz Bölgesi’nde egemen olduğu görülmektedir. Pirinç, bulgur, tahıl ve sebze ile birlikte tüketilen et yemekleri ve kebap çeşitlerine, içli köfte, patlıcan kebabı, simit kebabı, elbasan tava örnek olarak gösterebiliriz. Yöre mutfak kültüründe meyvelerinde önemli bir yeri olduğu bilinmektedir. Elverişli iklim yapısı ve bereketli toprakları nedeni ile oldukça lezzetli ürünlerin yetiştiği bölgede turunçgiller ülke çapında üne kavuşmuştur. Portakal, mandalina, limon ve greyfurt’tur. Aynı zamanda Türk Patent Enstütüsü tarafından kabul gören Finike portakalı ve Anamur muzu bölgenin en güzel meyveleri arasında yerini almaktadır.

Doğu Akdeniz Bölgesi’nde bulunan illerin mutfak kültürleri incelendiğinde zengin kültürü ve verimli toprakları ile köklü bir mutfak kültürüne sahip olan Hatay karşımıza çıkmaktadır. Birçok dinin ve medeniyetin kültürlerin yoğrulması ile zenginleşen bu mutfağın en önemli temsilcileri arasında künefe, kireç kaymağından yapılan kabak tatlısı, cara çökeleği, sürk ve bunlardan yapılan salatalar ön plana çıkmaktadır.

Doğu Akdeniz Bölge mutfağının diğer temsilcisi durumundaki Adana yağlı, acılı, hamurlu ve et ağırlıklı yemekleri ile ön plana çıkmaktadır. Bölgeye has yöresel lezzetlerin başında Adana Kebabı ülke genelinde üne kavuşmuş bir lezzettir.

Mersin bölge illeri arasında kültürel çeşitliliği mutfağına yansıtabilmiş olan illerden biri olarak görülmektedir. En önemli lezzetlerin başında yöreye özgü olan lezzet ‘’tantuni’’ gelmektedir. Arapça havuç anlamına gelen Cezer kelimesinden türeyen Cezerye’de bölgenin en önemli lezzetleri arasında yer almaktadır.

Kahramanmaraş’ta ise şehre özgü Maraş tarhanası, Maraş biberi ve Maraş dondurması, çağlayan cerit cevizi ile birlikte coğrafi temsil almış önemli lezzetler olarak bilinmektedir.

Akdeniz mutfağı ifadesi Akdeniz çevresindeki ülkelerin sofra ve yemek kültürleri için kullanılır. Akdeniz mutfağı denildiğinde ilk olarak Türkiye, İtalya ve İspanya gelse de Akdeniz’in jeopolitik konumu nedeniyle pek çok ülke mutfağın özelliklerini alır. Türkiye, Yunanistan, İspanya, İtalya, Tunus, Cezayir, Arnavutluk, Hırvatistan, Mısır, Fransa, İsrail, Fas, Malta, Portekiz, Suriye ve Ege Adaları Akdeniz’e kıyıları olan ve Akdeniz mutfak kültürünü oluşturan ülkelerdir.  Bazı ülkeler kuzeyde ya da daha güneyde kalıyor olsalar da onlar da Akdeniz mutfağı ve Akdeniz kültüründen etkilenmişlerdir. Akdeniz mutfağı oldukça geniş bir coğrafyada beslenme alışkınlıklarını oluşturduğu gibi bu kapsama giren ülkelerin iklimi, coğrafi özellikleri ve buralarda yaşayan insanların kültürel özellikleri ile oluşurken kendi içinde de farklı kültürleri bir arada barındırır. Akdeniz çevresinde yaşayan bu çok farklı kültürlere sahip halkların ortak yanları da benzersiz damak zevkleridir.

Akdeniz mutfağını tarif etmek Akdeniz coğrafyasında yer alan ülkelerde yaşayan herkesin Akdeniz beslenme biçimine birebir uyguladığı iddia edilemez. Çünkü çeşitli Akdeniz ülkeleri arasında bölgesel farklılıklar da yaşanabiliyor. Ancak bu farklılıklara rağmen Akdeniz’e kıyısı bulunan kültürlerin mutfaklarda ortak bazı özellikleri tespit etmek mümkündür. Akdeniz ülkelerinde; meyve, sebze, baklagiller ve tahılların ağırlıkla kullanıldığı, zeytinyağının temel yağ olarak tercih edildiği, kırmızı etin az, deniz ürünlerinin fazla tüketildiği, yüzlerce yabani otlar, zeytinler, peynirler, yoğurt ve baharatlar bu mutfağın temelini oluşturur.

SAĞLIKLI BESLENME

Sağlıklı beslenme her yaştan insan grubu için önemlidir. Beslenme tarzı farklılıklarının sağlık açısından ne gibi farklar yaratabileceği uzmanlar tarafından eskiden beri araştırılıyor. Yapılan araştırmalar da beslenme uzmanları, Akdeniz tarzı beslenme alışkanlığının çok yararlı olduğu sonucuna varmışlardır. Hafif ve sade beslenme özelliği ile Akdeniz tipi beslenmede esas olan sağlıklı beslenmedir. Akdeniz tarzı beslenen kişilerin kalp ve damar hastalıkları, kanser, şeker hastalığı, aşırı alınan kilolar, Parkinson ve Alzheimer hastalıkları, zihinsel rahatsızlıklara karşı yol açmayan bir beslenme biçimidir.  Bol miktarda tüketilen tahıl, taze meyve, sebze, zeytinyağı ve balığa karşılık et ve süt ürünlerinin çok az miktarda tüketilmesinde sağlıklı ve dengeli beslenmeyi de beraberinde getiriyor.

Akdeniz tarzı beslenme alışkanlıkları incelendiğinde geleneksel olarak tahıl, zeytinyağı, sebze ve meyve, deniz ürünleri, süt türevleri, baharat ve üzüm suyuna dayandığı görülmektedir. Akdeniz beslenme kültüründe önemli yer tutan zeytin, zeytinyağı ve buğdayın tarihinin ilk dönemlerden itibaren bölgede yetiştiği ve kullanıldığı bilinmektedir. Soğan, sarımsak, pırasa bölgenin en önemli besin maddeleri arasında yerini alır. Anavatanının Akdeniz olduğu belirtilen beyaz ve kırmızı pancar, pazı ve bamya bölgeye dışarıdan getirilen patlıcan ve salatalık en çok tüketilen sebzeler arasında yerini alır.

Akdeniz beslenme piramidi;

Uzmanlar tarafından tavsiye edilen, ‘’beslenme piramidi’’ olarak da anılan beslenme biçimi Akdeniz kültürlerinde hakim olan beslenme biçimiyle oldukça uyumlu. Beslenme piramidinin temelinde tahıllar bulunuyor. Onun ardından en çok tüketilen gıdalar meyve ve sebzelerdir. Daha küçük porsiyonlarla et ve süt ürünlerinin daha seyrek tüketilmesi öneriliyor. Piramidin en küçük diliminde ise yağlar bulunuyor.

Zeytinyağı;

Akdeniz mutfağının mucizesi olan zeytinyağı, Akdeniz yöresindeki yemek tarzı, iklim ve doğanın bir sonucudur. Bölge büyükbaş hayvancılığa uygun olmadığından, zeytinyağı tereyağının yerini almıştır. Doymamış yağ oranı yüksek ve hazmı kolay olan zeytinyağı, en sağlıklı yemek pişirme malzemelerinden biridir.

Mitolojik olarak baktığımızda zeytinyağı, tüm dinlerin kutsal kitaplarında bereket, barış, akıl, uzun ömür ya da olgunluğu simgeliyor.

Meyve ve Sebzeler;

 Sağlıklı beslenmenin en önemli kurallarından biri de sebze ve meyveleri zamanında tüketmektir. Taze sebze ve meyveler en önemli vitamin kaynaklarındandır ve araştırmalar bazı kronik hastalıklara karşı koruma sağlayabildiklerini göstermiştir. Akdeniz’de günlük beslenmenin bir parçası olarak, meyvelerin çoğu taze olarak tüketilmekte ve bunun yanında bol bol sebze kullanılmaktadır. Yemeğin basit yöntemlerle hazırlanmasının çok yararlı olduğu da bir gerçektir, çünkü bazı vitaminler pişirme süresince özünü kaybetmektedir. Eğer taze olan malzeme kısa sürede pişirilip suyu ile servis yapılırsa, çok az besin kaybına uğrar.

Bakliyat, Tahıl ve Makarnalar

Tahıl ürünleri Akdenizlilerin beslenmesinde büyük önem taşımaktadır. Kuru baklagiller, tahıl içeriği esmer ekmek ve tahıllar bol bol yer almaktadır. Ayrıca makarna, kuskus, bulgura da ağırlıkla önem verilmiştir. Yerel buğdaydan üretilmiş un, kendine özgü bir lezzeti olan köy ekmeğinin yapımında kullanılır. Makarnalarda kullanılan durum buğdayı, protein ve vitamin açısından çok zengindir. Karbonhidratça zengin olan makarna sebze sosuyla sunulduğunda hem sağlıklı hem de doyurucudur. Durum buğdayı, Kuzey Afrika’da kuskus olarak tüketilirken, bulgur Doğu Akdeniz’e özgüdür. Diğer önemli besin kaynaklarından biri olan pirinç ise çok değerli bir karbonhidrat, demir ve B vitamini deposudur.

Et ve Süt Ürünleri;

Süt çoğunlukla yoğurt ve peynir yapımında kullanılır. Süt, yoğurt, peynir protein ve kalsiyum bakımından zengindir. Akdeniz beslenmesinde süt ve yoğurttan ziyade peyniri bol miktarda tüketir. Tereyağı yaygın olarak kullanılmaz. Süt ve süt ürünleri Akdeniz beslenmesinde her gün tüketilen bir besin grubudur. Günlük tüketilmesi önerilen miktarlar 2-3 porsiyondur. Yağsız veya yağı azaltılmış süt ve süt ürünleri tercih ederek doymuş yağ tüketimi azaltılmalıdır. Et grubu olarak kümes hayvanları tercih edilir. Kırmızı et en az tüketilen gruptur. Ortalama ayda bir kez küçük porsiyonlarda tüketilir. Kırmızı et yerine, düşük yağ oranı içeren kümes hayvanları çok değerli yiyecek kaynaklarıdır. Et yemeğin ana malzemesini oluşturmaktan çok, ona lezzet katmak için kullanılır.

Balık ve Kabuklu Deniz Ürünleri;

Balık çoğunlukla yemeğin ana malzemesi ve önemli bir protein kaynağıdır. Özellikle somon, orkinos, sardalya gibi balıklar kalp sağlığı için yararlı omega-3 yağ asitlerinden oldukça zengindir. Kabuklu deniz ürünleri de benzer etkilere sahiptir. Balık, genellikle en sağlıklı yöntem ızgara ya da fırında pişirilerek hazırlanır.

Baharatlar;

Tatlılarda tarçın, gül suyu, mezeki sakızı, ıtır çiçeği, defneyaprağı hatta bazen karabiber kullanılırken; et ve diğer yiyecekler yerel farklılıklara göre karabiber, kimyon, çamfıstığı ve nane ile tatlandırılmaktadır.

Şarap;

Akdeniz beslenme sisteminde üzüm önemli bir yer tutar. Şarap dışında pek içki içilmiyor. Uzun süren yemeklerde şarap çok yavaş içiliyor. Günde 1 bardak kırmızı şarabın içindeki bazı maddelerin (bioflavonoid) yüksek tansiyonu ve kolesterolün yol açtığı kalp hastalıklarını önlediği düşünülüyor. Şarabın Türk mutfağında kullanımı azdır. Üzümden daha çok pekmez, şıra, ekşi, pestil, muska, bulama, sucuk, şurup, şerbet gibi besinler yapılmaktadır.